Mity na temat raka prostaty rozprzestrzeniają się wśród pacjentów w ekspresowym tempie. Znacznie trudniej jest natomiast tłumaczyć mężczyznom to, że nie wszystko co usłyszą lub przeczytają na temat nowotworu stercza jest prawdą. Dlatego w naszym artykule przedstawiamy najczęściej powtarzane mity dotyczące tej choroby.
Dlaczego dookoła nowotworu prostaty powstało tak wiele mitów?
Rak prostaty to drugi najczęściej występujący nowotwór wśród mężczyzn w Polsce. Statystycznie choroba ta może dotknąć 1 na 7 mężczyzn. Mimo to, ilość mitów i półprawd na temat tej choroby, które bardzo chętnie sobie przekazujemy jest zwyczajnie zatrważająca. Dotyczą one zarówno przyczyn rozwoju nowotworu w obrębie prostaty, jak i przebiegu choroby i sposobów jej leczenia. W ograniczaniu rozprzestrzeniania się takich informacji nie pomaga fakt, iż mężczyźni bardzo rzadko odwiedzają gabinety lekarskie. Nie lubią okazywać słabości, a do tego obawiają się podstawowego badania gruczołu krokowego, jakim jest badanie per rectum. Wszystko to sprawia, że informacji na temat ewentualnych schorzeń stercza szukają głównie wśród znajomych i w internecie, napędzając tym samym znane nam mity.
Jakie są najpopularniejsze mity na temat raka prostaty?
- Mit 1: Wysoki poziom PSA to nowotwór, a niskie PSA oznacza, że jestem zdrowy!
- Mit 2: Jeżeli nie mam objawów to na pewno jestem zdrowy!
- Mit 3: Im mam częsty wytrysk tym większe ryzyko, że zachoruję na raka!
- Mit 4: Jeżeli zostanie u mnie wykryty nowotwór, to usuną mi prostatę!
- Mit 5: Wykryli u mnie raka prostaty, więc na pewno umrę!
Mit 1: Wysoki wskaźnik PSA oznacza, że mam raka a niski, że jestem w pełni zdrowy!
Badanie PSA z krwi to jedno z podstawowych badań prostaty, które określa poziom swoistego antygenu stercza u mężczyzny. Wielu pacjentów sądzi, że wysokie PSA to zawsze rak gruczołu krokowego, jednak nie jest to prawdą. Przede wszystkim badanie to nie służy do jednoznacznego zdiagnozowania nowotworu stercza, gdyż takim badaniem jest wyłącznie biopsja. Podwyższone stężenie antygenu stercza we krwi informuje nas jedynie, że w obrębie gruczołu krokowego rozwija się jakiś stan chorobowy. Oczywiście na takie wahanie poziomu PSA może wpływać rak prostaty. Jednak równie dobrze może za to odpowiadać zapalenie stercza czy jego przerost, który postępuje wraz z wiekiem. Jest to powód dlaczego istnieją różne normy dla poszczególnych grup wiekowych. Co więcej, przejściowe podwyższenie PSA może spowodować też wytrysk [1] czy współżycie wieczorem albo o poranku przed badania. I właśnie w takich przypadkach mówimy o wyniku fałszywie dodatnim.
Trzeba jednak zaznaczyć, że niski poziom PSA także nie zawsze oznacza brak raka w obrębie prostaty [2]. Niektóre formy nowotworu nie powodują wzrostu stężenia antygenu stercza we krwi. U osób z otyłością, które mają raka gruczołu krokowego PSA może być znacznie niższy, niż w sytuacji gdyby te same osoby miały prawidłową wagę. Dodatkowo, poziom PSA mogą zaniżać niektóre leki, a nawet produkty spożywcze i wówczas wynik badania jest fałszywie ujemny.
Dlatego też nie możemy traktować badania stężenia PSA jak wyroczni. Jest ono jedynie wskazówką dla lekarza dotyczącą tego, jakie badania należy wykonać lub jakie leczenie wdrożyć.
Mit 2: Jeżeli nie mam żadnych objawów to nie mam raka
Rak gruczołu krokowego jest uznawany za jeden z najbardziej bezobjawowych nowotworów. Bardzo wielu mężczyzn nie zauważa u siebie żadnych niepokojących objawów, a rak jest często wykrywany przypadkowo. Zazwyczaj ma to miejsce przy okazji chociażby okresowych badań prostaty. Zwłaszcza nowotwór na wczesnym etapie nie powoduje żadnych dolegliwości. Co więcej, rak często występuje wraz z innymi schorzeniami stercza, takimi jak jego przerost. W związku z tym może dawać bardzo podobne objawy, w postaci na przykład trudności w oddawaniu moczu, bólu oraz pieczenia podczas mikcji.
Warto dodać, że u sporej grupy mężczyzn po wykryciu nowotworu prostaty nie wdraża się żadnego leczenia. Lekarz często po prostu obserwuje w pierwszych etapach jego rozwój. Jeśli bowiem choroba nie powoduje żadnych objawów często rozwija się na tyle wolno, iż nie wymaga interwencji lekarskiej. Oczywiście trzeba też podkreślić, że w przypadku pojawienie się wspomnianych wcześniej dolegliwości, nie musimy od razu panikować. W wielu sytuacjach objawy te wynikają z innych chorób stercza.
Jednak dla bezpieczeństwa i własnego spokoju dobrze jest poddać się najważniejszym badaniom prostaty.
Mit 3. Częsta masturbacja lub współżycie zwiększają prawdopodobieństwo wystąpienia nowotworu
Prostata odpowiada za produkcję bogatego w składniki odżywcze płynu, w którym znajduje się nasienie. Stanowi on aż 25% spermy i sprawia, że plemniki mają większą ruchliwość oraz żywotność. Zgodnie z tym co głosi kolejny mit, mogłoby się zatem wydawać, że zmuszanie gruczołu krokowego do zbyt częstej pracy powoduje jego nadmierny rozrost i powikłania, które w końcu doprowadzą do rozwoju raka. Wyniki przeprowadzonych badań pokazują jednak, że jest zupełnie na odwrót. Jak wygląda zatem relacja w rodzaju: masturbacja a prostata? Naukowcy z USA oraz z Australii znaleźli powiązanie pomiędzy częstymi wytryskami w młodym wieku a mniejszym ryzykiem rozwoju nowotworu stercza w przyszłości.
Wieloletnie badanie w USA na grupie 30 tysięcy mężczyzn pokazało, że u osób, które miały 21 i więcej wytrysków w ciągu miesiąca ryzyko nowotworu było o 31% mniejsze niż u mężczyzn doświadczających 4-7 wytrysków w miesiącu [3]. Naukowcy z Australii przeanalizowali natomiast historię medyczną 2 338 mężczyzn. Wykazali, że przy średniej liczbie wytrysków na poziomie 4,6-7 tygodniowo, u mężczyzn występowało o 36% mniejsze ryzyko nowotworu stercza w wieku 70 lat niż u osób, które tygodniowo zgłosiły przeciętnie 2,3 wytrysków [4].
W badaniach pod uwagę brane były wytryski zarówno podczas stosunków seksualnych, jak i nocnych polucji czy masturbacji. Warto więc podkreślić, że masturbacja od czasu do czasu jest zdrowa i może nieść za sobą sporo korzyści. Jak ze wszystkim innym nie można jednak przesadzać, gdyż zbyt częsta masturbacja może spowodować uzależnienie, które jest problemem wielu osób.
Mit 4. Wykrycie nowotworu prostaty wiąże się z usunięciem całego gruczołu
Prostatektomia radykalna, czyli inaczej operacyjne usunięcie gruczołu krokowego, to tylko jedna z metod walki z nowotworem stercza. Wbrew pozorom nie jest ona pierwszym wyborem lekarzy podczas leczenia pacjentów z nowotworem. Oczywiście wciąż wykonuje się takie zabiegi, ale raczej jest to ostateczność. Obecnie istnieją znacznie mniej inwazyjne, nowoczesne metody radzenia sobie z tą chorobą, które są coraz szerszym standardem. Wśród tych podstawowych jest radioterapia, wykorzystująca niszczące działanie promieniowania jonizującego na komórki nowotworowe, oraz leczenie hormonalne, które odpowiednio poprowadzone może blokować rozwój raka. Nowoczesne sposoby walki z nowotworem gruczołu krokowego wykorzystują także nasz układ odpornościowy do walki z chorobą. Zastosowanie specjalnych leków immunologicznych pozwala modulować układ odpornościowy w taki sposób, by skuteczniej zwalczał komórki rakowe.
Jak zatem widać, zabieg usunięcia stercza to tylko jedna z wielu opcji, która na dodatek stosowana jest coraz rzadziej.
Mit 5. Jeżeli mam raka prostaty to na pewno umrę
Wielu mężczyzn, którzy otrzymują od lekarza diagnozę, natychmiast zaczyna się zastanawiać czy na raka prostaty się umiera. Oczywiście jak każdy inny nowotwór również ten może doprowadzić to śmierci, ale nie należy od razu uznawać, że diagnoza to wyrok.
Częstotliwość występowania nowotworu gruczołu krokowego rośnie wraz z wiekiem. W przypadku takiej choroby jak rak prostaty umieralność w Polsce wynosi co prawda ok. 50%, ale należy podkreślić, że 90% zgonów dotyczy mężczyzn po 60. roku życia. Często w tym wieku mężczyźni nie dbają już tak bardzo o regularną aktywność fizyczną czy odpowiednią dietę, co również wpływa na rozwój raka. W skali wszystkich zgonów wśród mężczyzn w naszym kraju, na nowotwór gruczołu krokowego umiera ok. 8% z nich [5].
W związku z tym, że rak stercza bardzo często nie daje żadnych objawów, u wielu mężczyzn jest on wykrywany przypadkowo. U dużej grupy pacjentów w starszym wieku pojawiające się zmiany rozwijają się też na tyle powoli, że za ich życia nie powodują żadnych dolegliwości i nie są też przyczyną ich śmierci. Wystarczy wspomnieć, że jeżeli wynik PSA jest mocno podwyższony u mężczyzny w wieku powyżej 70 [6] lat to często nie zaleca się wykonania biopsji czy jakichkolwiek innych badań diagnostycznych. Dlatego zgodnie z opinią ekspertów wielu starszych pacjentów nie powinno być w ogóle leczonych po wykryciu u nich nowotworu prostaty. Istnieje bardzo mała szansa, iż choroba ta będzie miała znaczący wpływ na ich zdrowie.
Bibliografia i przypisy
- [1] – https://www.goldjournal.net/article/S0090-4295(99)80486-5/pdf
- [2] – https://www.nejm.org/doi/full/10.1056/NEJMe048003
- [3] – https://www.europeanurology.com/article/S0302-2838%2816%2900377-8/fulltext
- [4] – https://www.health.harvard.edu/mens-health/ejaculation_frequency_and_prostate_cancer
- [5] – http://onkologia.org.pl/nowotwory-zlosliwe-gruczolu-krokowego-c61/
- [6] – https://academic.oup.com/jnci/article/91/20/1733/2543855