Leki na prostatę są stosowane na co dzień przez bardzo dużą grupę mężczyzn. Wynika to z faktu, iż ten męski gruczoł, który przez długi czas nie daje o sobie znać, z wiekiem zaczyna sprawiać nam coraz więcej problemów. Na szczęście obecnie istnieje cała gama preparatów, dzięki którym możemy złagodzić nieprzyjemne dolegliwości wynikające ze schorzeń stercza. Jakie leki możemy zatem nabyć i w jaki sposób działają na prostatę? Oto nasze kompendium wiedzy na temat tych preparatów.
Spis treści:
- Czy istnieje coś takiego jak lek na prostatę?
- Leki na przerost prostaty
- Antybiotyki i leki na zapalenie prostaty
- Specjalistyczne leki na raka prostaty
- Suplementy i leki na prostatę bez recepty. Czy są w stanie zastąpić leki na receptę?
- Jak długo stosować preparaty na prostatę? Jakich efektów można się spodziewać po kuracji?
Czy istnieje coś takiego jak skuteczny lek na prostatę?
Na początku warto wyjaśnić, iż tak naprawdę nie ma czegoś takiego jak lek na prostatę. Musimy przecież pamiętać, że prostata nie jest żadnym schorzeniem a organem będącym elementem męskiego układu moczowo-płciowego. I choć potocznie używa się takiego sformułowania, musimy być świadomi tego, że szukając dla siebie odpowiedniego preparatu, należy kierować się tym, jakie schorzenie gruczołu krokowego nam doskwiera. W związku z tym wyróżniamy 3 typy leków i są to preparaty na przerost stercza, na zapalenie prostaty oraz na raka gruczołu krokowego.
Leki na przerost prostaty – blokery, cholinolityki i inhibitory zmniejszające stercze
Przerost prostaty to naturalny proces zachodzący w obrębie gruczołu krokowego wraz z wiekiem. Polega on na stopniowym rozrastaniu się stercza, co jest wynikiem zmian hormonalnych w męskim organizmie. Jest to powszechne schorzenie, które w większości przypadków zaczyna się ujawniać po 50. roku życia.
W związku z tym, że przez środek gruczołu krokowego przebiega cewka moczowa, powiększająca się prostata powoduje jej zwężenie. Dlatego objawy przerostu prostaty przede wszystkim związane są z utrudnionym przepływem moczu z pęcherza (m.in. częste parcie na mocz, słaby strumień moczu, uczucie pełnego pęcherza). Leczenie tego schorzenia opiera się przede wszystkim na stosowaniu odpowiednio dobranych preparatów farmakologicznych [1]. Wykaz leków na przerost prostaty najczęściej stosowanych u pacjentów znajduje się poniżej.
1. Alfa blokery
Leki blokujące receptory alfa to leki na przerost prostaty na receptę, które zwykle stosowane są w początkowym leczeniu farmakologicznym u osób, które mają słabe lub średnio natężone objawy. Zawarte w nich substancje czynne rozluźniają mięśnie gładkie stercza oraz szyjki pęcherza, dzięki czemu zmniejsza się opór przy przepływie moczu i jest on przez to swobodniejszy. Alfa blokery indukują też apoptozę, co pozwala regulować dalszy wzrost gruczołu krokowego [2]. Leki te hamują działanie noradrenaliny w organizmie, przez co ograniczają też napinanie mięśni w ścianach tętnic. Najważniejsze dla pacjentów jest jednak to, że tego typu preparaty na prostatę pozwalają znacząco zredukować dolegliwości ze strony układu moczowego, a przy tym są dobrze tolerowane przez organizm.
Niektóre leki na przerost prostaty to:
- terazosyna
- sylodosyna
- tamsulosyna
- alfuzosyna
Skutki uboczne stosowania alfa blokerów to mi.n. zawroty głowy, niskie ciśnienie krwi i w niektórych przypadkach zaburzenia erekcji.
2. Leki antycholinergiczne
Działanie tych preparatów opiera się na działaniu acetylocholiny w mózgu [3]. Cholinolityki to środki rozkurczające, które hamują aktywność neuroprzekaźnika acetylocholiny w synapsach nerwowych. Dzięki temu blokują one przepływ impulsów nerwowych w układzie przywspółczulnym. W przypadku powiększonego stercza stosowane są u pacjentów, u których schorzenie to spowodowało dolegliwości w obrębie dolnych dróg moczowych [4]. Gdy pojawia się niepożądany skurcz mięśni, np. przy nadreaktywnym pęcherzu, lek antycholinergiczny pozwala go rozluźnić, a do tego może również złagodzić ewentualną opuchliznę.
Najczęściej stosowane leki rozkurczające tego typu to:
- oksybutynina (Uralex)
- fezoterodyna (Toviaz)
- daryfenacyna (Emselex)
- tolterodyna (Detrol)
Skutki uboczne przyjmowania cholinolityków to m.in. suchość w ustach, zaparcia oraz zawroty głowy.
3. Inhibitory 5 alfa reduktazy
DHT to męski hormon, który jest wiązany z rozrostem oraz rakiem gruczołu krokowego. Za przekształcanie testosteronu właśnie w niekorzystny dla mężczyzn DHT odpowiada natomiast enzym 5 alfa reduktaza. Dlatego też w celu zahamowania tego procesu wykorzystywane są inhibitory 5 alfa redyktazy. Są to szczególnie skuteczne leki na prostatę w przypadku jej znacznego powiększenia. Mogę one zatrzymać wzrost gruczołu krokowego, ale także przyczynić się do kurczenia się stercza [5]. Dodatkowo zmniejszają one ryzyko zatrzymania moczu oraz wykazują działanie chemoprotekcyjne. Dużą zaletą tego typu preparatów jest to, iż posiadają one stosunkowo niską toksyczność przy sporym wpływie na gospodarkę hormonalną. Inhibitor 5 alfa reduktazy działa dość wolno, dlatego pierwsze efekty kuracji są widoczne w ciągu 6 miesięcy jej stosowania. Jeśli zamierzamy wykonać badanie PSA musimy pamiętać, że leki te obniżają poziom antygenu stercza.
Stosowane obecnie u pacjentów inhibitory 5 alfa reduktazy to:
- finasteryd
- dutasteryd
Skutki uboczne ich przyjmowania to obniżone libido, zaburzenia erekcji, obniżenie nastroju, ginekomastia. Dolegliwości te mijają jednak z czasem, maksymalnie do 2 lat.
4. Desmopresyna
Jest to skuteczny lek na prostatę, który zazwyczaj działa już po przyjęciu pierwszej dawki. Desmopresyna zmniejsza ilość moczu wytwarzanego przez nerki, dzięki czemu sprawdza się szczególnie w przypadku mężczyzn, u których powiększona prostata spowodowała nykturię. Jest to dobrze tolerowany przez organizm lek, który zazwyczaj stosuje się razem z alfa blokerami. Taka kuracja może złagodzić objawy nykturii nawet o 65%, co wydłuża czas snu mężczyzny i zwiększa jego komfort.
Skutki uboczne przyjmowania desmopresyny to bóle głowy, nudności oraz hiponatremia .
5. Inhibitory fosfodiesterazy typu 5
Preparaty te rozluźniają mięśnie gładkie szyi pęcherza oraz prostaty. Powodują także rozkurcz mięśni gładkich i napływ krwi do penisa, co ułatwia osiągnięcie erekcji. W związku z tym, inhibitory fosfodiesterazy typu 5 to najlepsze leki na prostatę, gdy przerost stercza powoduje zaburzenia erekcji.
Niektóre leki z tej grupy to:
- sildenafil
- wardenafil
- tadalafil
Skutki uboczne przyjmowania inhibitorów fosfodiesterazy typu 5 to bóle głowy, bóle brzucha oraz spadek ciśnienia krwi.
Leki na zapalenie prostaty – antybiotyki i środki przeciwzapalne na infekcję
Zapalenie prostaty to choroba układu moczowo-płciowego rozwijająca się w obrębie gruczołu krokowego. Jest to stosunkowo często występujące schorzenie, które objawia się między innymi obrzękiem stercza, trudnościami w oddawaniu moczu oraz bólem w okolicy krocza, jąder, prącia, ale również odbytu. U niektórych pacjentów z zapaleniem prostaty pojawiają się też dolegliwości typowe dla grypy. Przyczyny rozwoju stanu zapalnego w obrębie stercza mogą być różne, jednak w większości przypadków jest to spowodowane infekcją bakteryjną.
Zapalenie gruczołu krokowego może przybrać formę ostrą oraz przewlekłą. W każdym z tych przypadków kuracja obejmuje przede wszystkim odpowiednio dobrane leki na zapalenie gruczołu krokowego.
1. Antybiotyki
Jeśli powodem rozwoju choroby jest zakażenie bakteryjne, pacjentowi przepisywany jest antybiotyk na zapalenie prostaty. Jest to podstawowa forma leczenia tego schorzenia, z której korzysta się zarówno przy ostrym, jak i przewlekłym bakteryjnym zapaleniu gruczołu krokowego. Warto w tym miejscu jednak podkreślić, że nie istnieje jeden, najskuteczniejszy antybiotyk na zapalenie prostaty. U każdego pacjenta stan zapalny mogą wywoływać zupełnie inne bakterie, dlatego dobór leku następuje po badaniach, które pozwalają określić ich rodzaj. Gdy u mężczyzny zostanie zdiagnozowane zapalenie gruczołu krokowego leki przepisane przez lekarza należy stosować przez ok. 2-6 tygodni oraz przez 7 kolejnych dni po wyleczeniu stanu zapalnego.
Niektóre leki na prostatę na receptę stosowane w zapaleniu stercza to:
- trimetoprim z sulfametoksazolem (Kotrimoksazol) – uważany za najbardziej uniwersalny antybiotyk;
- doksycyklina (Doxycyclinum)
- cyprofloksacyna (Cipronex)
- norfloksacyna (Nolicin)
Stosowanie antybiotyków może powodować takie skutki uboczne, jak nudności, wymioty oraz biegunka. Należy przy tym pamiętać, że nawet w przypadku wystąpienia takich dolegliwości lub wcześniejszego ustąpienia objawów choroby należy kontynuować stosowanie leków, tak by przyjąć wszystkie przepisane nam przez lekarza tabletki na prostatę. Tylko wtedy kuracja przyniesie oczekiwane efekty.
2. Niesteroidowe leki przeciwzapalne i środki przeciwbólowe
W ramach kuracji lekarze często zalecają swoim pacjentom leki na zapalenie prostaty bez recepty. Są to preparaty o działaniu przeciwzapalnym oraz przeciwbólowym. Przede wszystkim zmniejszają one dolegliwości bólowe i obniżają gorączkę, minimalizują dokuczliwą tkliwość, ale także łagodzą dolegliwości ze strony układu moczowego, pozwalając je w pewnym sensie opanować. Przyjmowane w wyższych dawkach zmniejszają też stan zapalny w obrębie gruczołu krokowego.
W przypadku takiej choroby jak zapalenie prostaty, leki bez recepty stosowane przez pacjentów to między innymi:
- ibuprofen
- aspiryna
- naproksen
Skutki uboczne stosowanie tego typu preparatów to nudności, podrażnienia przewodu pokarmowego oraz wrzody żołądka.
Leki na raka prostaty – od hormonów do najnowszych leków immunologicznych
Leczenie nowotworu również może zostać uzupełnione przez najnowsze leki na raka prostaty. Ich stosowanie jest w stanie między innymi zahamować rozprzestrzenianie się komórek nowotworowych, pobudzić nasz układu odpornościowy do skuteczniejszej walki z nimi, a nawet zmniejszyć guza i złagodzić objawy związane z rakiem i jego przerzutami.
Stosowane obecnie leki na raka prostaty można podzielić na trzy najważniejsze grupy.
1. Leki hormonalne
Nowotwór stercza i jego dalszy rozwój są związane z wysokim stężeniem hormonu DHT w organizmie, który powstaje w wyniku przekształcania się testosteronu pod wpływem enzymu 5 alfa reduktazy. Dlatego też preparaty stosowane w terapii hormonalnej mają za zadanie przede wszystkim obniżyć poziom testosteronu w organizmie mężczyzny. Co więcej, DHT zaczyna oddziaływać negatywnie na prostatę po związaniu się ze swoistymi receptorami androgenowymi w komórkach. Blokowanie zatem dostępu androgenów do prostaty uniemożliwia ich wiązanie się z DHT i testosteronem, co pozwala tym samym zahamować wzrost nowotworu stercza oraz zniwelować jego agresywność. Warto mieć świadomość tego, że stosowane w takim przypadku blokery testosteronu mogą spowolnić rozwój nowotworu, ale nie są w stanie całkowicie wyleczyć tej choroby.
Najnowsze leki na prostatę stosowane w ramach hormonoterapii u pacjentów z nowotworem to:
- analogi gonadoliberyny (LH-RH) – jest to syntetyczna forma hormonu pobudzającego przysadkę do uwalniania hormonu luteinizującego, który z kolei powoduje uwalnianie testosteronu z jąder. Podanie analogów sprawia, że przysadka dostaje sygnał o wysokim poziomie hormonów i przestaje je produkować. W organizmie spada zatem poziom androgenów, gdyż jądra nie otrzymują sygnału do wytwarzania testosteronu. Leki podawane zazwyczaj w formie zastrzyków początkowo powodują duży skok testosteronu, a następnie obniżają jego poziom do tego stopnia, iż następuje tzw. kastracja chemiczna;
- antagoniści LH-RH (degareliks) – są to nowe leki na raka prostaty, które blokują przysadkę i tym samym zatrzymują wydzielanie hormonu luteinizującego. W efekcie jądra przestają produkować testosteron. Leki te również podawane są w formie zastrzyków i w przeciwieństwie do analogów LH-RH nie powodują początkowego wystrzału testosteronu;
- antyandrogeny (bicalutamide, enzalutamide) – terapia antyandrogenowa polega na blokowaniu receptorów androgenowych, dzięki czemu nie mogą się one wiązać z DHT. Leki te nie blokują produkcji androgenów, dlatego rzadko stosowane są samodzielnie ;
- inhibitory androgenów (abiraterone) – leki te blokują produkcję androgenów przez nadnercza i same komórki rakowe. Stosowanie tego typu preparatów to jeden z najlepszych sposobów na obniżanie poziomu testosteronu w organizmie mężczyzny .
2. Leki immunologiczne
Terapia ta to pewna forma szczepionki. Od pacjenta pobierane są białe krwinki, które następnie są mieszane w laboratorium z białkiem z komórek nowotworowych. Po takiej modyfikacji, krwinki są wstrzykiwane z powrotem do organizmu chorego. W ten sposób układ odpornościowy mężczyzny zostaje wzmocniony i może skuteczniej zwalczać komórki nowotworowe znajdujące się w organizmie. Metoda ta wpisuje się w ramy nowoczesnej farmakologii i przynosi bardzo pozytywne rezultaty.
Obecnie, jedynym zarejestrowanym lekiem tego typu jest Sipuleucel-T, znany też pod nazwą Provenge. Terapia z użyciem preparatów immunologicznych jest mocno spersonalizowana i ma bardzo niską toksyczność.
Skutki uboczne stosowania leków immunologicznych to między innymi gorączka, dreszcze, zmęczenie i bardzo rzadko problemy z oddychaniem.
3. Sterydy
Sterydy naśladują działanie naturalnie występujących w naszym organizmie kortykosteroidów, które są produkowane przez nadnercza. W leczeniu raka prostaty stosuje się je zwłaszcza w sytuacji, gdy terapia hormonalna przestaje działać. Co ważne preparaty te wykorzystuje się również w zaawansowanych stadiach rozwoju nowotworu stercza. Sterydy przyczyniają się zmniejszenia się guza i zatrzymują jego dalszy wzrost. Pomagają też łagodzić objawy raka, w tym bóle kości związane z przerzutami oraz towarzyszące wielu pacjentom nudności i wymioty. Leki te w wielu przypadkach pozwalają też ograniczyć dolegliwości występujące w wyniku zastosowania innych form leczenia, takich jak chociażby radioterapia.
Sterydy stosowane obecnie w leczeniu nowotworu gruczołu krokowego to:
- deksametazon
- prednizon (stosunkowo nowy lek na raka prostaty z przerzutami)
Skutki uboczne kuracji sterydami to m.in. obrzęk, zatrzymanie płynów w organizmie, wahania nastroju oraz zwiększenie masy ciała i apetytu .
Leki na prostatę bez recepty – czy suplementy na prostatę można stosować jako skuteczną alternatywę dla leków dostępnych na receptę?
Dla wielu pacjentów, którym w jakikolwiek sposób doskwiera prostata, leczenie naturalne jest priorytetem. Oczywiście trzeba przy tym pamiętać, że preparaty tego typu powinny być stosowane raczej jako uzupełnienie kuracji wdrożonej przez lekarza, a nie samodzielne leczenie. Nawet najlepszy lek na prostatę na bazie ziół może nie przynieść oczekiwanych rezultatów, ale za to może wspomóc tradycyjne formy leczenia schorzeń gruczołu krokowego.
Jakie rośliny i substancje pochodzenia naturalnego mogą być zatem przydatne?
1. Palma sabałowa
Roślina ta wydaje się pozytywnie wpływać na gruczoł krokowy w przypadku niemal każdego schorzenia w jego obrębie. Dlatego zawierające palmę sabałową ziołowe leki na prostatę cieszą się dużym zainteresowaniem pacjentów. Może ona wspomagać leczenie dolegliwości ze strony układu moczowego, typowe dla przerostu prostaty i zmniejszać obrzęk stercza, ale wydaje się też łagodzić łagodne stany zapalne w obrębie prostaty (ze względu na zawarte w niej przeciwutleniacze, takiej jak np. epikatechina).
Palma sabałowa może też spowalniać wzrost komórek nowotworowych i zdaje się mieć umiarkowany wpływ na regulowanie poziomu testosteronu w męskim organizmie. Dzieje się tak poprzez zmniejszanie aktywności enzymu, który przekształca ten hormon w DHT. Stąd też wyniki dotychczasowych badań, które wskazują na to, że palma sabałowa ma zbliżoną skuteczność do finasterydu, a przy tym jest mniej toksyczna i lepiej tolerowana przez nasz organizm. Dość istotne jest też to, iż roślina ta nie wpływa na poziom PSA. Jak zatem widać początkowe badania nad palmą sabałową są bardzo obiecujące, jednak wciąż jest ich zbyt mało, aby z całą pewnością potwierdzić pozytywne działanie na stercz.
2. Beta-sitosterol
Beta-sitosterole to substancje pochodzenia roślinnego należące to fitosteroli. Pomagają one obniżyć poziom złego cholesterolu w organizmie, ale mogą też pozytywnie wpływać na kondycję gruczołu krokowego. Dobrej jakości suplement na prostatę z beta-sitosterolami może zniwelować łagodne objawy przerostu stercza. Wydaje się też, że beta-sitosterol może ograniczać objawy dyzuryczne u mężczyzn w skali długoterminowej, a przy tym również łagodzić opór na cewce moczowej i powodowaną tym niedrożność dróg moczowych. Wstępne badania wskazują też na możliwość, iż substancja ta obniża poziom testosteronu i odgrywa rolę w blokowaniu enzymu 5 alfa reduktazy, który przekształca testosteron w groźny DHT.
3. Wierzbownica drobnokwiatowa
Jeśli interesują nas naturalne leki na przerost prostaty bez recepty, powinniśmy też zwrócić uwagę na preparaty zawierające wierzbownicę. Substancje zawarte w tej roślinie mogą złagodzić rozrost stercza i wykazują działanie przeciwutleniające. Wierzbownica może zmniejszyć ilość prostaglandyn w organizmie, czyli hormonów odpowiadających za objawy stanów zapalnych. Co więcej, działanie przeciwzapalne wykazuje będący składnikiem wierzbownicy kemferol. Roślina ta jest też bogata we flawonoidy, które są uznawane za substancje zapobiegające nowotworowi.
4. Śliwka afrykańska
Śliwka afrykańska to drzewo pochodzące z Afryki, którego kora jest źródłem cennych dla naszego zdrowia substancji. Szukając preparatów, które zawierają zioła na przerost prostaty warto zwrócić uwagę na to, czy wśród ich składników jest właśnie śliwka afrykańska. Może ona bowiem złagodzić dolegliwości dyzuryczne związane z powiększonym gruczołem krokowym, ale wykazuje też działanie przeciwzapalne i antyestrogenowe. Do tego śliwka afrykańska może też hamować proliferację, czyli namnażanie się komórek stercza, poprzez oddziaływanie na receptory androgenowe.
5. Ekstrakt z nasion dyni
Substancje zawarte w nasionach dyni mogą przede wszystkim łagodzić objawy przerostu gruczołu krokowego i w pewnym stopniu spowolnić część komórek odpowiedzialnych za jego rozrost. Bardzo ważne wydaje się też być bogactwo nasion dyni w cynk, który ma duże znaczenie dla prawidłowego działania stercza. Tym bardziej, że niektóre badania wskazują na to, że w prostacie u mężczyzn z nowotworem jest mniej cynku niż u tych ze zdrowym gruczołem krokowym. Suplementy na prostatę z ekstraktem z dyni mogą także wpływać na zmniejszenie prostaty z uwagi na obecność fitosteroli. Stanowią też one swego rodzaju substancję ochronną. Wydają się one wpływać na ograniczanie rozmnażania się nadmiernie stymulowanych komórek prostaty, które powodują zaburzenia równowagi hormonalnej.
6. Korzeń maca
Jest to roślina korzeniowa pochodząca z Ameryki Południowej, której dobroczynne właściwości były doceniane już wieki temu. Zawierające korzeń maca leki ziołowe na prostatę przede wszystkim mogą obniżyć nadmierny poziom cynku w prostacie, którego zbyt duża ilość wpływa na rozrost stercza. Roślina ta zawiera również glukozynolany (nawet więcej niż w brokułach), które mogą wpływać na zmniejszenie ryzyka rozwoju nowotworu gruczołu krokowego. Dodatkowo korzeń maca może też wspomagać leczenie zaburzeń libido oraz w sposób umiarkowany łagodzić rozrost stercza.
Jak długo powinna trwać kuracja i jakich efektów się spodziewać?
Jak można się domyślić długość i intensywność zastosowanych kuracji zależy przede wszystkim od schorzenia prostaty z jakim się zmagamy oraz jego zaawansowania. Po postawieniu diagnozy wraz z lekarzem musimy ustalić plan leczenia oraz to, jakie metody zostaną zastosowane w ramach terapii. Na każdym etapie musimy mieć świadomość tego, jak inwazyjne będą to metody, jakie mogą przynieść efekty, ale także z jakim ryzykiem wystąpienia skutków ubocznych są związane. Jest to szczególnie ważne, ponieważ wszystkie leki na prostatę wykazują inne działanie.
Należy też pamiętać, że nie powinniśmy sami decydować o przerwaniu leczenia, na przykład w sytuacji, gdy zauważmy poprawę. Oczywiście może się zdarzyć, że podczas wizyty kontrolnej w zamian za nowy lek na prostatę, wycofany z naszej kuracji zostanie inny. W innym przypadku jednak zawsze należy przyjąć wszystkie dawki przepisanych nam przez specjalistę preparatów. Tylko wtedy przyniosą one oczekiwane rezultaty i pozwolą nam wrócić do dobrej formy. Leczenie schorzeń gruczołu krokowego może być długim procesem, ale w większości przypadków przynosi ono świetne efekty.
Bibliografia i przypisy
- [1] – https://www.nps.org.au/australian-prescriber/articles/drugs-for-benign-prostatic-hypertrophy standard-leczenia-bph
- [2] – https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2213889/ charakterystyka-alfa-blokerow
- [3] – https://bpspubs.onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.1111/j.1476-5381.1964.tb01573.x wplyw-cholinolitykow-na-mozg
- [4] – https://accpjournals.onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.1592/phco.28.3.356 wlasciwosci-cholinolitykow
- [5] – https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S2214388217300929?via%3Dihub charakterystyka-inhibitorow-5alfa