Dieta na prostatę. Co jeść dla zdrowej prostaty a czego unikać?

Zdrowa dieta na prostatę pozwala wspomóc nasz organizm w radzeniu sobie z różnorodnymi chorobami rozwijającymi się w obrębie tego gruczołu. Dostarczanie sobie odpowiednich składników odżywczych poprawia ogólną kondycję naszego organizmu, ale może także polepszyć efekty zastosowanego leczenia farmakologicznego i chirurgicznego. Co więcej, spożywanie wartościowych produktów może być też sposobem na to jak zapobiegać prostacie, czy raczej schorzeniom z nią związanym. A zatem jakie produkty warto włączyć do swojej diety?

Spis treści:

1. Czy dieta ma wpływ na zdrowie prostaty?
2. Jakie produkty warto wdrożyć do swojej diety dla zdrowej prostaty?
3. Czego unikać przy prostacie, która narażona jest na problemy?
4. Czy sama dieta wystarczy, aby utrzymać zdrową prostatę?

Znaczenie diety dla zdrowej prostaty

Młodzi mężczyźni zwykle nie interesują się specjalnie kondycją prostaty. Z wiekiem jednak gruczoł ten może powodować kilka nieprzyjemnych dolegliwości, z nowotworem stercza włącznie. Dlatego bardzo ważna jest odpowiednia profilaktyka chorób gruczołu krokowego, która obejmuje również zastosowanie przez mężczyzn wartościowej diety. Zarówno zdrowa prostata, jak i objęta już procesem chorobowym potrzebuje wszystkich niezbędnych składników odżywczych. To dzięki nim poprawia się nasza odporność i organizm jest w stanie bronić się przed wszelkimi schorzeniami oraz z nimi walczyć. Niedożywione ciało natomiast jest bardziej podatne na choroby bakteryjne, wirusowe oraz nowotworowe.

W obrębie gruczołu krokowego może rozwinąć się między innymi stan zapalny. Jego przyczyną najczęściej jest infekcja bakteryjna. Wraz z wiekiem u większości mężczyzn dochodzi również do rozrostu stercza, co jest naturalnym procesem. Mówimy wówczas o łagodnym przeroście prostaty, który może powodować spory dyskomfort związany m.in. z trudnościami w oddawaniu moczu. Niestety w obrębie stercza może się także rozwinąć nowotwór, który znajduje się na drugim miejscu pod względem częstotliwości występowania u mężczyzn. Jak wskazują wyniki badań klinicznych, na wszystkie wymienione schorzenia gruczołu krokowego możemy mieć w pewnym stopniu wpływ poprzez świadomy wybór odpowiednich produktów, które spożywamy na co dzień.

Jakie produkty pozytywnie wpływają na prostatę?

Niezależnie od tego czy dokucza nam przerost stercza, zapalenie czy nawet rak prostaty, dieta stosowana w tych chorobach powinna stanowić całość złożoną z wartościowych składników. Niezwykle istotne jest między innymi spożywanie warzyw i owoców oraz produktów zawierających nienasycone kwasy tłuszczowe czy likopen. Oczywiście oprócz zalecanych produktów musimy też dowiedzieć się czego unikać przy raku prostaty, jej zapaleniu oraz przeroście. Dzięki temu możliwe będzie stworzenie właściwego planu zdrowego żywienia.

Co jeść przy prostacie i jakie produkty wdrożyć do codziennej diety?

1. Warzywa
2. Owoce
3. Ryby
4. Orzechy
5. Napoje
6. Soja i tofu
7. Błonnik
8. Czosnek i cebula

1. Warzywa – więcej pomidorów, brokułów i roślin strączkowych!

Warzywa to istne bogactwo wartościowych dla naszego organizmu składników, które pozytywnie wpływają na jego prawidłowe funkcjonowanie. Nic więc dziwnego, że warzywa przy prostacie również mają bardzo duże znacznie dla zdrowia tego gruczołu. Zawierają one np. likopen, który zmniejsza uszkadzanie komórek pierwotnych, co ogranicza wzrost komórek nowotworowych [1]. To z kolei sprawia, że spowolniony może zostać również potencjalny wzrost guza nowotworowego. Warto w tym kontekście zwrócić też uwagę na sulforafen [2]. Może on prowadzić do selektywnego niszczenia komórek nowotworowych, pozostawiając te zdrowe w nienaruszonym stanie. Z kolei glukozynolany znajdujące się w niektórych warzywach ograniczają ilość zmian w ekspresji genów [3]. Skutecznie umożliwia to prawidłowe działanie i przekazywanie sygnałów w naszym ciele na poziomie komórkowy. Należy także wspomnieć o innym ważnych składniku warzyw, jakim są karatenoidy (witamina A). Zmniejszają one bowiem żywotność komórek rakowych w gruczole krokowym, przez co zdają się też hamować ich wzrost.

A zatem jakie warzywa warto wpisać do naszej diety, aby prawidłowo zadbać o prostatę? Powinny to być między innymi:

• pomidory;
• papryka;
• brokuły;
• marchew;
• kapusta;
• jarmuż.

Warto dodać, że likopen w pomidorach jest najlepiej przyswajalny przez organizm, gdy wcześniej ugotujemy te warzywa [4]. Proces ten sprzyja bowiem uwolnieniu tego składnika. Wielu specjalistów uważa również, że składniki brokułów tworzą swego rodzaju chemoprewencję, dlatego dieta przy raku prostaty powinna być bogata właśnie w te produkty.

2. Owoce

W przypadku takich dolegliwości jak przerost stercza, stan zapalny w jego obrębie czy złośliwy rak prostaty dieta pacjenta powinna być również bogata w owoce. W tych jagodowych znajdziemy między innymi przeciwutleniacze. Eliminują one z organizmu wolne rodniki, produkty uboczne niektórych reakcji, które mogą być przyczyną rozwoju różnych schorzeń w obrębie gruczołu krokowego [5]. Koleiny składnik owoców, takich jak winogrona i jabłka, to proantocyjanidyny, które oddziałują w sposób toksyczny na komórki nowotworowe [6]. Zawarta również w jabłkach kwercytyna wykazuje natomiast działanie przeciwzapalne [7] oraz przeciwrakowe. Poprawia ona również przepływ krwi, dzięki czemu wszystkie narządy, w tym również prostata, zostają prawidłowo dotlenione. Z kolei beta-stirestol obecny w owocach może złagodzić objawy rozrostu gruczołu krokowego, między innymi poprawiając przepływ moczu u pacjentów [8].

Nie można też zapominać o tym jak ważne są witaminy na prostatę. W owocach znajdziemy np. witaminę A, która ogranicza żywotność komórek nowotworowych oraz witaminę C, która wpływa na złagodzenie dolegliwości związanych z przerostem stercza.

Owoce, które powinny znaleźć się w diecie mężczyzn dbających o gruczoł krokowy to przede wszystkim:

• jabłka;
• cytrusy (pomarańcze, cytryny, grejpfruty);
• arbuz;
• winogrona;
• awokado;
• owoce jagodowe (maliny, truskawki, borówki).

Należy przy okazji wspomnieć o badaniach, które wskazują, że spożywanie większej ilości owoców może realnie zwiększyć prawdopodobieństwo przeżycia pacjentów z rakiem stercza po wskaźniku 15-letnim (po 15 latach od wyleczenia).

3. Ryby i ich omega-3

Ryby to kolejny składnik, który powinna zawierać dieta przy przeroście, zapaleniu lub nowotworze prostaty. Zwłaszcza tłuste ryby są doskonałym źródłem nienasyconych kwasów tłuszczowych omega-3, które pozwalają obniżyć poziom złego cholesterolu, jednocześnie zwiększając ilość tego dobrego. Kwasy te wpływają pozytywnie na nasz układ krążenia, m.in. obniżając ciśnienie krwi. Ich regularne spożywanie zmniejsza ryzyko zawału i pozwala poprawić ogólną kondycję gruczołu krokowego. Gdy u pacjenta zdiagnozowany zostaje zaawansowany rak prostaty dieta jest ważna również pod względem wzmocnienia kości, które często są bardzo osłabiane przez tę chorobę. W tym kontekście ważne jest spożywanie ryb ze względu na dużą ilość witaminy D, która pozwala lepiej wykorzystać dostarczany organizmowi wapń i fosfor.

Jeśli chcemy włączyć do swojej diety ryby, mogą to być takie gatunki jak:

• łosoś;
• sardynki;
• pstrąg.

Choć bez żadnych wątpliwości ryby mają pozytywny wpływ na nasze zdrowie, nie powinniśmy przesadzać z ilością spożywanych na co dzień kwasów tłuszczowych. Musimy zachować zdrowy rozsądek, gdyż ich nadmiar może zadziałać odwrotnie niż tego chcemy, zwiększając ryzyko rozwoju nowotworu gruczołu krokowego. Pamiętajmy też, aby szczególnie uważać na ryby, które zawierają podwyższone ilości rtęci (np. tuńczyk).

4. Orzechy

Tak zwane dobre tłuszcze omega-3 znajdziemy również w orzechach, które zawierają też jednak inne składniki wpływające pozytywnie na kondycję gruczołu krokowego. U pacjentów, u których występuje przerost prostaty dieta obejmująca systematyczne spożywanie orzechów jest dobra m.in. ze względu na zawarty w nich cynk [9]. Pomaga on bowiem regulować poziom testosteronu, który jest skorelowany z powiększaniem się gruczołu krokowego z wiekiem [10]. Z kolei selen znajdujący się w orzechach (zwłaszcza brazylijskich) może obniżać ryzyko rozwoju nowotworu stercza oraz spowalnia wzrost istniejących już komórek rakowych.

Jakiego typu orzechy powinniśmy więc włączyć do naszego jadłospisu? Są to:

• orzechy włoskie;
• brazylijskie;
• nerkowca.

Badania wskazują na to, że regularne spożywanie orzechów włoskich obniża poziom insulinopodobnego czynnika wzrostu IGF-1, czyli białka, które wspomaga procesy mutowania komórek nowotworowych prostaty. Specjaliści wykryli również, że u osób, które nie spożywały orzechów lub zjadały ich bardzo małe ilości odnotowuje się większą śmiertelność z powodu raka prostaty.

Należy jednak uważać na ilość zjadanych przez nas orzechów brazylijskich. Zawarta w nich selenoza może bowiem powodować problemy z układem nerwowym oraz prowadzić do zwiększonego wypadania włosów i ich łamania się. Dlatego lepiej jest spożywać 1-2 orzechy brazylijskie dziennie, niż całą garść.

5. Napoje – zielona herbata, kawa i po prostu woda

Jeśli problemem pacjenta jest prostata, dieta optymalna powinna skupiać się nie tylko na pokarmach, ale również na odpowiednich napojach. Chodzi tutaj zwłaszcza o napoje, które zawierają w sobie silne przeciwutleniacze. Pozwalają one eliminować wolne rodniki, przyczyniające się do rozwoju chorób w obrębie gruczołu krokowego [11].

Jakie napoje mężczyźni powinni zatem włączyć do swojej diety? Jest to przede wszystkim:

• zielona herbata;
• sok z żurawiny;
• woda;
• kawa.

Woda to podstawa każdej zdrowej diety, gdyż jest paliwem dla prawidłowego funkcjonowania całego naszego organizmu. Warto jednak sięgnąć również po filiżankę zielonej herbaty, która może spowalniać wzrost komórek rakowych. W kawie natomiast znajdują się związki fitochemiczne, które wykazują działanie przeciwzapalne i przeciwutleniające. Napój ten, tak jak zielona herbata, może też spowalniać wzrost komórek rakowych, a wypijanie ok. 4 filiżanek kawy dziennie wydaje się zmniejszać ryzyko nawrotu nowotworu.

Kawa może się jednak nie sprawdzić w przypadku pacjentów z przerostem prostaty, gdyż działa moczopędnie, co może nasilić objawy tego schorzenia. Chcąc uniknąć infekcji układu moczowego warto natomiast sięgać po żurawinę, która obniża również poziom PSA. Jeśli więc regularnie spożywamy sok z żurawiny powinniśmy o tym poinformować lekarza przed wykonaniem badań przesiewowych.

6. Soja i tofu

Wielu specjalistów uważa, że to właśnie te produkty wpływają na mniejszą liczbę schorzeń prostaty odnotowywanych w Azji [12]. Warto więc po nie sięgnąć, gdyż zawierają m.in. fitoestrogeny (izoflawony), które poprzez blokowanie odpowiednich hormonów ograniczają przerost prostaty i zmniejszają ryzyko raka stercza. W produktach tych znajdują się też duże ilości białka roślinnego. Dlaczego jest to ważne? Ponieważ buduje komórki naszego organizmu i zapewnia prawidłowe działanie układu immunologicznego.

Warto sięgać w tym przypadku po niesfermentowane produkty tego typu, takie jak:

• tofu;
• mleko sojowe;
• sama soja.

Połączenie składników zawartych w produktach sojowych działa jak swego rodzaju chemoprewencja [13]. Wykazują one działanie antyoksydacyjne, zapobiegają i zmniejszają ryzyko rozwoju nowotworu prostaty. Do tego przyspieszają śmierć komórek rakowych, jednocześnie wydłużając cykl życia zdrowej, ludzkiej komórki.

7. Błonnik

Sposób odżywiania się przed rozwojem chorób stercza, jak i dieta po operacji raka prostaty powinny składać się z dużej ilości produktów zawierających błonnik. Składnik ten spowalnia tempo metabolizowania glukozy przez komórki rakowe. Dodatkowo powstrzymuje je przed tworzeniem naczyń krwionośnych, które je odżywiają i zmniejsza ryzyko wystąpienia agresywnej postaci nowotworu [14]. Dodatkowo błonnik obniża też poziom niezdrowego cholesterolu oraz zmniejsza ilość cukru we krwi poprzez spowolnienie procesu trawienia.

Produkty bogate w błonnik to między innymi:

• ziarna i produkty pełnoziarniste;
• sezam;
• fasola;
• brązowy ryż.

8. Czosnek i cebula

Te dwa produkty są doskonale znane ze swoich walorów smakowych, ale także prozdrowotnych. Jak się okazuje, w chorobach gruczołu krokowego, takich jak nowotwór, przerost stercza czy zapalenie prostaty, dieta pacjenta powinna również zostać wzbogacona o te dwa składniki.  Doskonale zwalczają one infekcje i wspomagają działanie układu odpornościowego. Do tego są bogate w selen, który obniża ryzyko raka prostaty i spowalnia rozwój komórek nowotworowych. Zawarta w cebuli kwercytyna hamuje też stany zapalne, dlatego powinna w nie zostać uzupełniona dieta przy zapaleniu gruczołu krokowego [7]. Z kolei czosnek, od dawna wykorzystywany w leczeniu łagodnego przerostu prostaty, oprócz działania przeciwzapalnego wykazuje również działanie przeciwutleniające i przeciwnowotworowe.

Czego unikać, aby zachować zdrową prostatę?

Niestety, tak jak w przypadku powyższych produktów, które mogą pozytywnie wpłynąć na ryzyko wystąpienia schorzeń naszej prostaty, tak samo istnieją produkty, które mogą wpłynąć negatywnie na kondycję naszego stercza. Niektóre składniki aktywne mogą powodować zwiększone ryzyko nowotworów, a także propagować rozszerzanie się szkodliwych bakterii. Warto wiedzieć, które produkty mogą wpłynąć na negatywne stany i wywołać niepożądane stany gruczołu krokowego.

Czego unikać przy prostacie, aby zmniejszyć ryzyko wystąpienia schorzeń:

1. Czerwone i mocno przetworzone mięso
2. Nabiał
3. Nadmiar alkoholu
4. Niezdrowe tłuszcze
5. Przetworzone cukry

1. Czerwone mięso i mięso przetworzone

Białko zwierzęce w postaci mięsa czerwonego oraz przetworzonego to duże ilości tłuszczy nasyconych, które mają negatywny wpływ na nasze zdrowie. Nie tylko podwyższają one poziom złego cholesterolu i przyczyniają się do rozwoju chorób układu krążenia, ale także wpływają na powiększanie się gruczołu krokowego i podwyższają ryzyko raka prostaty [15]. Co więcej, zawarte w tego typu produktach żelazo zwiększa prawdopodobieństwo rozwoju bardziej agresywnego nowotworu.

Mężczyźni, którzy na co dzień spożywają duże ilości czerwonego i przetworzonego mięsa, z reguły zjadają przez to mniej wartościowych składników, takich jak chociażby warzywa. Ryzyko rozwoju raka prostaty rośnie jednak również ze względu na sposób obróbki takiego mięsa w wysokich temperaturach, np. podczas grillowania lub smażenia na patelni [16]. Powstające wówczas heterocykliczne aminy (HCA) sprzyjają szybszemu starzeniu się komórek. Dodatkowo powodują one stres komórkowy, zwiększają ich podatność na mutację i przyczyniają się do zwiększenia prawdopodobieństwa zachorowania na raka. Warto więc pomyśleć o zmniejszeniu ilości spożywanego przez nas mięsa lub zastąpieniu go mięsem drobiowym bez skóry albo rybami. Pamiętajmy też o tym, by nie przygotowywać mięsa w wysokich temperaturach [16].

2. Nabiał

Produkty nabiałowe nie są dobrym elementem diety w przypadku mężczyzn narażonych na choroby prostaty. Zawierają one duże ilości wapnia, którego nadmiar zwiększa ryzyko rozwoju nowotworu prostaty oraz może wywoływać jego bardziej agresywne formy [15]. Prawdopodobieństwo raka rośnie również ze względu na znajdujące się w tego typu produktach hormonopodobne czynniki wzrostu IGF oraz tłuszcze nasycone.

Produkty, których powinniśmy szczególnie unikać to:

• odtłuszczone mleko;
• sery pełnotłuste;
• masło pełnotłuste;
• jogurty pełnotłuste.

Jeśli bardzo lubimy nabiał, produkty te możemy zamienić np. na mleko i jogurty roślinne, które wbrew pozorom smakują naprawdę dobrze.

3. Nadmierne spożywanie alkoholu

Alkohol, zwłaszcza spożywany często w dużych ilościach, podnosi ryzyko wystąpienia raka prostaty. Wpływa on również na obniżenie poziomu androgenów w męskim organizmie, a więc może być bezpośrednią przyczyną przerostu prostaty [17].

Powinniśmy zatem ograniczyć spożywanie alkoholu do minimum, a najlepiej całkowicie wyeliminować go z naszej diety. Oczywiście możemy jednak od czasu do czasu wypić lampkę dobrego, czerwonego wina lub zdecydować się na picie wyłącznie napojów bezalkoholowych.

4. Tłuszcze nasycone

Skład tłuszczów nasyconych wpływa negatywnie na strukturę błon komórkowych otaczających prostatę. Niestety może prowadzić do mutacji oraz niszczenia prawidłowych komórek w jej obrębie. Spożywanie dużych ilości tłuszczy nasyconych może też sprzyjać rozrostowi komórek nowotworowych oraz zwiększyć ryzyko śmierci.

Mężczyźni, którzy chcą zatem zadbać o kondycję gruczołu krokowego powinni zastąpić tłuszcze nasycone tłuszczami roślinnymi. Dieta niskotłuszczowa, która zawiera niewielką ilość tłuszczy niskonasyconych może się również przyczynić do obniżenia ryzyka nawrotów nowotworu u osób, które przeszły już raka prostaty [18].

5. Przetworzone cukry

Osoby, u których odnotowuje się wysoki poziom cukru są bardziej narażone na powiększenie stercza. Cukry stanowią również doskonałe środowisko do rozmnażania się bakterii, a te przetworzone dodatkowo działają zapalnie na tkanki [19], co w konsekwencji może prowadzić do rozwoju stanu zapalnego w obrębie gruczołu krokowego. Warto też wspomnieć, że utrzymująca się hiperglikemia może powodować zwiększone uwalnianie insuliny [20]. To z kolei prowadzi do wytwarzania peptydu stymulującego wzrost nowotworu prostaty.

Czy jedzenie odpowiednich produktów wystarczy, aby uniknąć przyszłych problemów?

Zdrowa dieta nie jest jednorazowym działaniem z naszej strony, ale stylem życia, który pozytywnie wpływa na kondycję naszego organizmu. Zastanawiając się więc nad tym co jeść na prostatę nie powinniśmy się skupiać na pojedynczych produktach wprowadzanych do naszego jadłospisu, ale raczej na wypracowaniu sobie odpowiednich wzorców żywieniowych.

Jadłospisy poszczególnych pacjentów mogą się od siebie różnić. Nieco inaczej będą wyglądały zalecenia dla osób z przerostem lub zapaleniem stercza, a inna może być dieta przy radioterapii prostaty lub po pokonaniu przez mężczyznę raka. Istnieją jednak pewne zasady, które warto wdrożyć do swojego codziennego podejścia do żywienia niezależnie od tego, czy chcemy przeciwdziałać chorobom stercza, czy może właśnie z nimi walczymy. Przede wszystkim więc:

1. Wybieraj produkty pełnoziarniste zamiast jasnego pieczywa – zawierają one dużo błonnika, który pozytywnie wpływa na kondycję gruczołu krokowego.
2. Ograniczaj sztuczny cukier i nadmiar soli – produkty te sprzyjają rozwojowi wielu chorób, w tym tych rozwijających się w obrębie stercza.
3. Wybieraj jak najmniej przetworzoną żywność – produkty mocno przetworzone zwiększają ryzyko rozwoju nowotworu prostaty.
4. Jedz codziennie kilka porcji owoców i warzyw (najlepiej wybierz inny kolor każdego dnia) – są one źródłem wielu cennych składników odżywczych i witamin, które pomagają chronić prostatę.
5. Nie rezygnuj z czerwonego mięsa, jednak jedz je świadomie – nie przesadzajmy z ilością czerwonego mięsa w naszym jadłospisie, ale kiedy się w nim znajdzie przygotowujmy je w odpowiedni sposób i skomponujmy np. z bukietem warzyw.

Bibliografia i przypisy

Aby rozwinąć spis źródeł, naciśnij tutaj.